Walory plastyczne chaty kaszubskiej

Walory plastyczne chaty kaszubskiej
Główne walory plastyczne chaty kaszubskiej nie polegają na zdo­binach, których tu jest niewiele, lecz na proporcjach: szcze­gólnie na stosunku bryły zrębu do wyniosłego szczytu i pła­szczyzn dachu, a w domach podcieniowych — lekkich partii ażurów, zamkniętych przeważnie płytkimi łukami, do głów­nej bryły domu. Widoczne jest tu dążenie do uzyskania pewnej równowagi wymienionych elementów, do czego wal­nie przyczyniają się linie pionowe desek szalowania szczytu, przeciwstawione poziomym liniom ścian. Rozczłonkowanie pazdurów jest dość ubogie. Sylweta ich utrzymuje się prze­ważnie w granicach wariantów kształtu krzyża. Powaga pro­porcji i występowanie podcienia łączy chaty kaszubskie z charakterystycznymi formami domów z wysuniętym pod­cieniem gankowym, znajdujących się na terenach nadwi­ślańskich . Kaszubskie są jednak bardziej ozdobne, gdyż — jak pisze Longin Malicki — „słupy podcieni bywają profilowane, drzwi wykładane dekoracyjnie płycinami, okna opatrzone zdobnie wyrzynanymi opaskami, okiennice z kształt­nymi otworkami prześwitowymi”. Jest to w zasadzie ten sam typ architektoniczny, który napotkaliśmy już na Warmii, który jednak tutaj wydaje się mieć bardziej pierwotne swo­je siedlisko. Przy opisie drewnianego budownictwa nadmorskiego nie wolno pominąć tamtejszych kościółków drewnianych, tak zawsze znamiennych dla polskiego krajobrazu. Najwyższą formę budownictwa drzewnego na Kaszubach stanowią kościoły. Roz­miary ich są szczupłe, wynoszą bowiem od 85 do 180 metrów kwadratowych. Rys poziomy okazuje trzy części: na czele wieżę, przylegającą doń czworoboczną nawę i ośmiokątem zamknięte prezbiterium.